Kącik pedagogiczny

 

 

Czym jest jąkanie?

Jąkanie jest złożonym zaburzeniem płynności mowy charakteryzującym się mimowolnym powtarzaniem lub przedłużaniem dźwięków, sylab lub słów albo zawahaniami czy blokami, które zakłócają płynny, rytmiczny potok mowy. O wystąpieniu i utrzymywaniu się jąkania może decydować wiele czynników, w tym czynniki neurofizjologiczne lub genetyczne, a także biologiczne lub lingwistyczne. Około 5%−10% dzieci w wieku przedszkolnym jąka się, chociaż u wielu z nich jąkanie ustąpi samoistnie. Na prawdopodobieństwo utrzymywania się jąkania po okresie wczesnego dzieciństwa mogą wpływać różne zmienne, takie jak historia jąkania w rodzinie, czynniki rozwojowe albo środowiskowe. Jąka się około 1% dzieci starszych, młodzieży i dorosłych. Osoby z jąkaniem mogą doświadczać trudnych emocji i mieć negatywne nastawienie do swojej mowy. Aby radzić sobie z tą dysfunkcją, mogą próbować unikać pewnych słów i sytuacji. Niektórzy skutecznie ukrywają swoje jąkanie w sytuacjach ekspozycji społecznej – określa się to mianem jąkania uwewnętrznionego lub ukrytego. Osoby jąkające się często bywają stygmatyzowane, niestety wiele dzieci staje się ofiarami mobbingu szkolnego. Reakcje społeczne na jąkanie, szczególnie w bezpośrednim otoczeniu rodzinnym oraz rówieśników i nauczycieli, mogą mieć duży wpływ na codzienne funkcjonowanie i jakość życia dzieci – pozytywny lub negatywny. Badania naukowe wykazały, że poziom wiedzy na temat jąkania jest niski, a w społeczeństwie rozpowszechnione są stereotypy na temat tego typu niepłynności mowy. (St. Louis, 2015).

W ostatnim czasie poznajemy nowe propozycje definicji jąkania, które pokazują, że jąkanie to nie zaburzona mowa, a inna.

Wg Simpsona i innych autorów – jąkanie jest neurorozwojową różnorodnością, która prowadzi do przerw w realizacji dźwięków mowy w kontekście komunikacji językowej w porównaniu do norm społecznych.

Dziecko, które ma problem z płynnością mowy, powinno być pod opieką logopedy, a w przypadkach podejrzenia jąkania na tle emocjonalnym także psychologa. Ważna jest postawa rodziców i społeczeństwa, którzy nie powinni zwracać dziecku uwagi na brak płynności mowy. 

 

Najważniejsze wskazówki wspierające płynność mowy dziecka

• Mniej pytam, więcej komentuję
• Mówię w sposób zrozumiały dla dziecka
• Zamiast poprawiać, powtarzam wypowiedź dziecka w sposób poprawny
• Daję dziecku czas: na rozpoczęcie wypowiedzi, odpowiedź na pytanie i zakończenie wypowiedzi
• Mówię w tempie wygodnym dla dziecka
• Stosuję pauzy i zasadę mówienia po kolei
• Wykorzystuję kontakt wzrokowy, bogatą ekspresję i mowę ciała!
• Dbam o spokojny tryb życia naszej rodziny, unikam pośpiechu, wywierania presji na dziecko!
• Obserwuję i słucham z uwagą tego, co mówi moje dziecko, bez względu na płynność!
• Akceptuję moje dziecko takie, jakie jest!
• Mam realistyczne oczekiwania, doceniam wysiłek dziecka, a mniej efekty
• Buduję wiarę w siebie i poczucie pewności siebie u mojego dziecka
• Wzmacniam, nagradzam gestami i słowami – pamiętam o szczerych pochwałach
• Bawię się z dzieckiem, w zabawie stwarzam mu okazje do przejmowania inicjatywy!
• Jestem cierpliwy/a
• Zdobywam wiedzę o jąkaniu

 

Czego NIE WOLNO robić:

• Wyśmiewać się z dziecka
• Kończyć słowa za dziecko
• Przedrzeźniać jąkania
• Używać określenia jąkała

 

ZAPAMĘTAJ!!!

Opierając się na wynikach badań naukowych – ilościowych i jakościowych, wyznaczono pewne uniwersalne wskazania, co robić, a czego nie robić podczas interakcji z jąkającymi się dziećmi. Niektóre inne, zindywidualizowane rodzaje wsparcia należy omówić z dzieckiem, np.:

• Udzielanie mu porad na temat tego, co ma robić lub sugerowanie mu, jak ma się czuć
• Zadawanie mu pytań dotyczących jąkania
• Aranżowanie mu spotkań z innymi jąkającymi się ludźmi

 

Opinie opiekunów na temat tego, co jest najtrudniejsze w byciu rodzicem dziecka  jąkającego się:

• Pogodzenie się z faktem, że dziecko się jąka

• Pełna akceptacja jąkania u własnego dziecka

• Udzielanie odpowiedzi na pytania dziecka: „Dlaczego to ja się jąkam?”

• Obawy, że środowisko nie zaakceptuje dziecka, które się jąka

• Ciągłe pytania ze strony innych o to, czy coś robimy w sprawie jąkania i dlaczego ono wciąż się jąka

• Świadomość, że być może dziecko unika pewnych sytuacji ryzykownych, związanych z publicznym wypowiadaniem się,

że jąkanie będzie je ograniczać i może wpłynąć na samoocenę i poczucie własnej wartości

• Świadomość braku akceptacji dla inności dziecka w grupie

• To, że inni ludzie dziecka nie zaakceptują, będą je wyśmiewać lub uważać za kogoś gorszego

• Poczucie bezradności, gdy nie można pomóc dziecku, które nie jest w stanie powiedzieć tego, co chce.

• Tłumaczenie nauczycielom, jak należy współpracować z dzieckiem, które się jąka

•Towarzyszenie dziecku w tych sytuacjach, gdy rezygnuje z kontaktu słownego, gdy się wycofuje

• Troska o przyszłość dziecka, o to, by pomimo jąkania, miało udane życie.

 

Najnowsze badania pokazują, że jąkanie należy neutralizować, traktować je normalnie.

 

"To chodzi o to, żeby neutralizować jąkanie, akceptować je – po prostu traktować jąkanie normalnie, żeby osoba z jąkaniem mogła przyjmować je jako swoją cechę, cząsteczkę samego siebie…. Jedni jeżdżą na wózku, jeszcze inni mają inny kolor skóry, jeszcze inni noszą okulary…Ktoś mówi z akcentem, bo na przykład przybył do Polski z Ukrainy bądź wrócił z Anglii, a ktoś się jąka – tak to traktujmy."

Katarzyna Węsierska

 

"Istnieje wiele mitów dotyczących jąkania. Jąkanie zawstydza zarówno mówiących jak i słuchających. Tymczasem najnowsza wiedza pokazuje, by traktować je normalnie, a osobę z tym doświadczeniem – jak kogoś kto pisze lewą ręką."

Iwona Kwaśny

Siła spokoju - Jąkanie jest OK.

„Jąkanie staje się problemem, kiedy

społeczeństwo i otoczenie traktuje je jako problem…”

 

 

 

Tutaj znajduje się link to filmu ukazującego codzienne życie dziecka, które staje przed typowymi sytuacjami sprawiającymi, że czuje się gorsze z powodu swojego sposobu mówienia: When I Talk I Stutter

 

 

 

 

 

 

 

 

Artykuł oparty jest na:

• materiałach udostępnionych przez mgr Joannę Murzyniec, neurologopedę, specjalistę SPPPPK
• wiadomościach zaczerpniętych w trakcie webinaru Co nowego w jąkaniu – poprowadzonego przez specjalistów Fundacji Centrum Logopedycznego z Katowic, w którym wzięły udział nauczycielki z Publicznego Przedszkola w Sułoszowej
• wynikach międzynarodowych  badań naukowych przeprowadzonych wśród jąkających się dzieci i ich rodziców (Personal Apraisal of Support for Stuttering – Children/Parents; Wieiner&St. Louis, 2015. Więcej informacji można znaleźć na stronie www. logolab.edu.pl
• K. Węsierska, B. Jeziorczak, A. Chrostek: Czy moje dziecko się jąka? Przewodnik dla rodziców małych dzieci, które mają problem z płynnym mówieniem, Katowice 2011